آموزش امروز ما هر چیزی که باید درباره کارت گرافیک بدانید را در اختیارتان می گذارد. فرقی نمی کند تازه کامپیوتر خریده باشید یا بخواهید بیشتر از گوشی هوشمندتان سردربیاورید؛ در هر صورت آشنایی با کارت گرافیک و وظایف آن حتما برایتان مفید خواهد بود. پس بیایید بی مقدمه شروع کنیم!
GPU چیست؟
جی پی یو (GPU) یا واحد پردازش گرافیکی جزئی از کامپیوتر است که وظیفه خلق تصاویر روی صفحه نمایش را به عهده دارد. همه دستگاههای مجهز به صفحه نمایش مثل کامپیوتر، لپ تاپ، تبلت یا گوشی هوشمند یک جی پی یو دارند.
بدون وجود GPU دستگاه شما نمی تواند تصاویر را روی صفحه به نمایش درآورد و عملا دستگاهتان بدون کاربرد خواهد شد.
GPU چه کاری انجام می دهد؟
وظیفه جی پی یو یا همان واحد پردازنده گرافیکی به نمایش در آوردن تصاویر، صحنه ها و انیمیشن ها روی دستگاههای مختلف است. هر چه جی پی یو قویتر باشد رندر شدن تصاویر گرافیکی سه بعدی هم سریعتر انجام می شود و امکان استفاده از این تصاویر برای کارهای مختلف نیز به وجود می آید.
با اینکه گوشی های هوشمند، تبلتها و لپ تاپها همگی جی پی یو دارند، ولی جی پی یوهای موجود در این دستگاهها بیشتر برای بازی کردن طراحی شده اند. چون معمولا برای اجرای روان و سریع بازیها به یک یک GPU قدرتمند نیاز است. جی پی یو قوی گوشیها هم درست مثل کامپیوترها می توانند چندین انیمیشن را ظرف چند میلی ثانیه به نمایش دربیاورند.
برای اینکه چندین انیمیشن پیچیده به طور همزمان روی صفحه نمایش دستگاه شما به نمایش دربیایند به جی پی یو نیاز است. در واقع جی پی یو قوی فقط به درد بازی کردن نمی خورد، بلکه برای افراد خلاقی که دنبال رندر مدلهای سه بعدی یا ویرایش ویدئو هستند هم مفید است. به عنوان مثال، جی پی یو استفاده شده در لپ تاپ MacBook Pro در مقایسه با خیلی از لپ تاپ ها قدرتمندتر و قویتر است، چون این لپ تاپ مخصوص هنرمندها و طراحان دیجیتالی ساخته شده است.
از جی پی یو در مراکز داده که موارد مشابهی مثل بازیهای ابری، رمزگذاری و پخش ویدیو و همینطور استخراج بیت کوین را ممکن میسازند هم استفاده می شود.
به طور کلی GPU روی هر چیزی که صفحه نمایش شما نشان می دهد تاثیر می گذارد. یکی از بزرگترین تفاوتهای لپ تاپهای MacBook Pro و MacBook Air کیفیت GPU به کار رفته در آنهاست.
iGPU چیست؟
دو نوع جی پی یو و یک نوع آی جی پی یو (iGPU) (واحد پردازش گرافیک مجتمع) وجود دارد که همه آنها در داخل پردازنده اصلی سیستم قرار دارند و جدا نیستند. iGPU ها در مقایسه با واحدهای پردازش گرافیک مجزا یا dGPU قدرت کمتری دارند و معمولا از آنها برای رندگیری اولیه و کارهای عمومی استفاده می شود.
در حال حاضر شرکتهایی مثل AMD و Intel تمرکزشان را روی افزایش قدرت عملکرد iGPU های خودشان گذاشته اند. شرکت اپل هم با ارائه کارت گرافیک های سیلیکونی مخصوص خودش همه را شگفت زده کرده، به خصوص اینکه مک بوک M1 Max مجهز به iGPU بسیار قدرتمندیست که با کارت گرافیک های قوی و پیشرفته قابل رقابت است.
حتما دانلود کنید: 20 نرم افزار ضروری که باید روی ویندوز نصب کنید
اگر می خواهید لپ تاپی بخرید که iGPU مخصوص ندارد، باید بررسی کنید و ببینید که دستگاه مورد نظر حتما GPU یا همان کارت گرافیک یکپارچه داشته باشد. اگر اینطور نبود برای کار با لپ تاپ به یک iGPU یا dGPU نیاز دارید.
dGPU چیست؟
dGPU مخفف Discrete Graphics Processing Unit و به معنای واحد پردازش گرافیکی مجزا است. معمولا dGPU در کامپیوترهای رومیزی داخل خود کارت گرافیک قرار دارد، ولی در لپ تاپ های رده بالا dGPU به صورت چیپ ست اختصاصی روی مادربرد نصب می شود.
dGPU نسبت به iGPU قدرت بیشتری دارد، چون مخصوص نمایش گرافیکهای پیشرفته و برای افرادی که در حوزه بازی یا تولید محتوا تخصص دارند ساخته شده اند.
بسیار کاربردی: چگونه کارت گرافیک را آپدیت کنیم؟ (2 روش ساده)
در ساخت لپتاپهای گیمینگ از dGPU قوی استفاده می کنند تا تصاویر و صحنه های بازی با وضوح و کیفیت بالایی نمایش داده شوند. در حال حاضر بزرگترین سازنده های واحدهای پردازش گرافیکی شرکت های AMD و Nvidia هستند. البته کمپانی اینتل هم اخیرا جی پی یو لپ تاپ اختصاصی خودش را در قالب Intel Arc راه اندازی کرده و قصد دارد عرضه کارت گرافیک کامپیوترهای رومیزی را هم شروع کند.
این را هم باید گفت که dGPU ها برای رسیدن به بهترین عملکرد و جلوگیری از گرمای بیش از حد به یک سیستم خنک کننده اختصاصی نیاز دارند. برای همین است که لپ تاپ های گیمینگ خیلی سنگینتر از لپ تاپ های معمولی هستند.
علاوه بر این dGPU مصرف انرژی بالاتری هم دارد و این یعنی لپ تاپهای گیمینگ در مقایسه با بقیه لپ تاپهایی که iGPU دارند زودتر شارژ خالی می کنند. از طرف دیگر، وجود dGPU باعث افزایش قیمت لپ تاپ هم می شود، برای همین است که معمولا فقط کسانی که قصد بازی حرفه ای یا تولید محتوا دارند این نوع لپ تاپها را می خرند.
کارت گرافیک چیست؟
با اینکه خیلی اوقات GPU و کارت گرافیک به جای هم به کار برده می شوند، ولی این دو اصطلاح با هم یکی نیستند. GPU تراشه ای است که داخل کارت گرافیک قرار می گیرد و وظیفه خلق و نمایش تصاویر را به عهده دارد. اما کارت گرافیک (graphics card) یک کارت توسعه (expansion card) است که GPU را به مادربرد وصل می کند. کارت گرافیک رم اختصاصی و فنهای خنک کننده ای هم دارد که در مواقع لازم GPU را خنک می کنند.
به زبان ساده، کارت گرافیک بستری است که GPU روی آن قرار می گیرد و باعث اتصال GPU به بقیه قسمتهای کامپیوتر می شود. در واقع رابطه بین این دو چیزی شبیه ارتباط CPU و مادربرد است؛ سی پی یو قدرت پردازش سیستم را تامین می کند و مادربرد بستر لازم برای ارائه این قدرت را تدارک می بینید.
روشهای تقویت گرافیک سیستم بدون نیاز به ارتقای آن
کارت گرافیک چه اجزایی دارد؟
مدلهای مختلف کارت گرافیک سخت افزارهای خاص خودشان را دارند، ولی اکثر کارت گرافیکها از اجزای زیر ساخته شده اند:
- GPU: GPU یک قطعه سخت افزاری شبیه CPU است.
- حافظه یا Memory: کارت گرافیک به یک حافظه اختصاصی مجهز است که به آن VRAM هم گفته می شود.
- رابط: اکثر GPU ها از PCI Express که در پایین کارت گرافیک قرار دارد به عنوان رابط استفاده می کنند.
- خروجی: کارت گرافیک خروجیهای ویدئویی مختلفی دارد که اغلب شامل HDMI، DisplayPort، DVI، یا VGA هستند.
- فن یا هیت سینک: همه پردازنده های گرافیکی برای دفع گرما به فن و هیت سینک مجهزند.
- کانکتورهای برق: GPU های جدید یک کانکتور برق شش یا هشت پینی و گاهی اوقات به کانکتور دو یا سه پینی نیاز دارند.
- بایوس (BIOS): اطلاعات برنامه و تنظیمات اولیه GPU در بایوس نگهداری می شوند. این قسمت موقع خاموش کردن دستگاه وظیفه حفاظت از داده های مربوط به ولتاژ، حافظه و موارد دیگر را به عهده دارد.
چه شرکتهایی کارت گرافیک می سازند؟
وقتی حرف از کارت گرافیک می شود نام دو کمپانی بزرگ می درخشد: AMD و Nvidia. این دو شرکت برای دهه ها بازار تولید پردازنده های گرافیکی را در دست خود داشته اند و با وجود اینکه غول دیگری به نام اینتل هم با ساخت کارت گرافیک Arc Alchemist پا به این عرصه گذاشت، اما هنوز AMD و Nvidia پر آوازه ترین کمپانیهای ساخت کارت گرافیک به شمار می روند.
البته در حال حاضر این شرکتها به لحاظ فنی کارت گرافیک را نمی سازند، بلکه آن را طراحی می کنند و بعد طرحها را برای ساخت به یک کارخانه ریخته گری تراشه می فرستند و یا اینکه مجوز طرحهایشان را به برندهای دیگری مثل MSI، ASUS، Zotac، Palit می دهند تا این کار را انجام بدهند.
نحوه انتخاب کارت گرافیک
برای خرید کارت گرافیک نکات زیر را مد نظر قرار بدهید:
- قیمت: معمولا اولین چیزی که موقع خرید یک کارت گرافیک جدید به ذهن می آید قیمتش است. متاسفانه کارت گرافیک قیمت پایینی ندارد و اگر بخواهید کارت گرافیک Nvidia RTX 3070 یا AMD RX 6800 XT بخرید چیزی حدود 500 تا 580 دلار باید بپردازید. این مدلها پردازنده های گرافیکی متوسط به بالا و از نسل آخرین GPU ها هستند.
- در دسترس بودن: اینکه کارت گرافیک موردنظر شما در بازار وجود دارد و گیر آوردنش راحت است یا نه هم در تصمیم گیری برای خرید کارت گرافیک اثر می گذارد.
- مشخصات: قبل از خرید کارت گرافیک باید کاملا بدانید قرار است چه کاری با آن بکنید. اگر فقط می خواهید ایمیلهایتان را چک کنید، در شبکه های مجازی گشت و گذار کنید و ویدئوهای یوتیوب را ببینید نیازی نیست پول زیادی برای خرید کارت گرافیک گرانقیمت خرج کنید، چون یک کارت گرافیک میان رده ای هم کارتان را راه می اندازد. اما اگر قصدتان این است که با کیفیت 1440p یا حتی 4k بازی کنید، قطعا باید دنبال یک کارت گرافیک رده بالا باشید.
- سازگاری: کارت گرافیکی که می خرید حتما باید با دستگاه شما سازگار باشد. پس قبل از خرید بررسی کنید که آیا مدل مدنظرتان به مادربرد کامپیوتر می خورد و آیا کانکتور برق کافی دارید؟
حتما بلد باشید: چگونه گرافیک کامپیوتر را بفهمیم؟ (3 روش)
